portret uit 1856 door Johan Heinrich Neuman (particuliere collectie); postzegel uit 1960; fotograaf W.C. van Dijk, Utrecht
Jacobus Ludovicus Conradus Schroeder van der Kolk (1797-1862)
Jacob Schroeder van der Kolk werd geboren te Leeuwarden op 14 maart 1797. Hij studeerde geneeskunde te Groningen, waar hij promoveerde in 1820. Daarna was hij werkzaam als geneesheer te Hoorn en in het Buiten Gasthuis in Amsterdam.
Op 28 februari 1827 werd Schroeder van der Kolk benoemd tot gewoon hoogleraar anatomie en fysiologie aan de Universiteit Utrecht (destijds Hogeschool Utrecht). Hij werd de grondlegger van de psychiatrie in Nederland als nieuwe sociale en wetenschappelijke institutie. De nieuwe ideeën over de zorg voor krankzinnigen en moderne Franse opvattingen over de geneeskunde vonden daar mede door Schroeder van der Kolk al vroeg ingang. Behalve in de strijd voor de toestand van psychiatrische patiënten zette hij zich, als lid van de Nederlandse Vereniging ter Afschaffing van den Sterken Drank, ook in voor alcoholverslaafden.
Hij nam zitting in het regentencollege van het Utrechtse ‘dolhuis’: het Willem Arntszhuis. Hij liet het gebouw in 1830 moderniseren. Daar hoorde ook de bouw van een nieuwe vleugel aan de Agnietenstraat bij, die nu gebruikt wordt door het Centraal Museum. De toenmalige minister van Binnenlandse Zaken vroeg Schroeder mee te werken aan een nieuwe wet voor de krankzinnigenzorg, die in 1841 werd aangenomen.
Schroeder van der Kolk was ook de grondlegger van een verzameling pathologische voorwerpen, genaamd het Museum Anatomicum. Deze verzameling is naar de Bodleian Library in Oxord overgebracht.
Schroeder van der Kolk overleed te Utrecht op 1 mei 1862. In 1865 werd op de begraafplaats Soestbergen te Utrecht, onder grote belangstelling, een monument ter ere van zijn nagedachtenis onthuld (tegenwoordig een rijksmonument).
De Haagse Stichting Dr. Schroeder van der Kolk Bedrijven bestaat sinds 1923 en is naar hem vernoemd. De stichting begon als een charitatieve instelling met giften van rijke weldoeners gericht op werk en deelname aan de maatschappij voor psychiatrische patiënten.
In 1834 schonk hij een aantal boeken aan de bibliotheek, vier jaar later gevolgd door een kleine aanvulling, tezamen een paar honderd titels. Bij deze aanwinst lag het accent op achttiende-eeuwse drukken op natuurwetenschappelijk gebied.
| Onderwerp: | natuurwetenschappen |
| Jaar uitgave: | nader te bepalen [18de en 19de eeuw] |
| Omvang: | ca. 250 banden |
| Documentsoort: | gedrukt werk |
| Ontsluiting: | Koert van der Horst, Catalogus van de collectie collegedictaten van de UtrechtseUniversiteitsbibliotheek. Utrecht, Universiteitsbibliotheek, 1994, 85. verder nog niet ontsloten |
| Algemene literatuur: | Vier eeuwen Universiteitsbibliotheek Utrecht. Utrecht, 1986, p. 186. Catalogus eener fraaije verzameling boeken, plaatwerken, instrumenten, enz., nagelaten door Wijlen J.G. Betz, Predikant te ’s Hertogenbosch, W. Bolk te Utrecht, Dr. J.L.C. Schroeder van der Kolk, Hoogleeraar te Utrecht, en Dr. P.H. Tydeman, Rector en Schoolopziener te Tiel. Utrecht, J.L. Beijers, 1868. W. Vrolik, “Levensberigt van J. L. C. Schroeder van der Kolk“, in: Jaarboek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen, gevestigd te Amsterdam (1862) 161-191. “Professor Jacob Coenraad Schroeder van der Kolk“, in: A.J. van der Weyde, Bijdrage tot de geschiedenis der geneeskunde in ons vaderland van 1793 – 1843, Utrecht 1920. p. 17-18. Pieter van der Esch, Jacobus Ludovicus Conradus Schroeder van der Kolk, 1797-1862, leven en werken. Amsterdam, 1954. (Proefschrift Amsterdam UvA). G. ten Doesschate, J.L.C. Schroeder van der Kolk als physioloog. Utrecht, Utrechts Universiteits Museum, 1961. “Jacobus Ludovicus Coenraad Schroeder van der Kolk (1797-1862)”, in: F. ten Doesschate, De Utrechtsche Universiteit en de geneeskunde 1636-1900. Nieuwkoop, 1963, p. 104-107. G.T. Haneveld, “The Schroeder van der Kolk Collection – a rediscovered link between Utrecht and Oxford”, in: Journal of Pathology and Bacteriology 101 (1970) PXX. “Jacobus Ludovicus Conradus Schroeder van der Kolk (1797-1862)”, in: G.T. Haneveld, Pathologische anatomie in Utrecht, circa 1800-1850. Amsterdam, Ronald Meesters, 1978, 179-210 en 261-271. (Proefschrift Utrecht). G.A. Lindeboom, Dutch medical biography. A biographical dictionary of Dutch physicians and surgeons 1475-1975, 1681-1682. Amsterdam, Rodopi, 1984, kolom 1067-1070. H. Boers, “Jacobus Ludovicus Conradus Schroeder van der Kolk (1797-1862), pionier op het terrein van de krankzinnigenzorg”, in: Utrechtse biografieen : levensbeschrijvingen van bekende en onbekende Utrechters 1 (1994) 164-168. Jan van Gijn, Joost P. Gijselhart, “Schroeder van der Kolk en de krankzinnigenzorg“, in: Nederlands tijdschrift voor geneeskunde, 154 (2010) A1414. Joost Vijselaar, Timo Bolt, J.L.C. Schroeder van der Kolk en het ontstaan van de psychiatrie in Nederland. Amsterdam, 2012. |
| Opmerkingen: | |
| Groei: | afgesloten |
| Overige informatie: | geschonken in 1834 en 1838 door de samensteller |