Silhouet van Paulus Chevallier (bron: UB Hs. 4* C 8); Petrus Chevallier, portret door C.H. Hodges (Collectie Vrije Universiteit, Bijzondere Collecties) en Joan Wilhelm Chevallier (fotograaf onbekend)

Familiearchief Chevallier

In 1916 schonk Johanna G.E. Vosmaer, weduwe van Joan Wilhelm Chevallier, het “Archief Chevallier” aan de universiteitsbibliotheek van Utrecht. Het bestaat uit een familiearchief dat over verschillende geslachten loopt, en tal van stukken bevat die behalve voor het geslacht Chevallier ook voor de tijdsomstandigheden van belang zijn.

Van grote betekenis zijn de meer dan 1400 brieven die gericht zijn aan Dr. P. Chevallier, theologisch professor te Groningen van 1752-1796. Hiernaast is er een minder omvangrijke, maar niet minder belangrijke verzameling brieven, gericht aan Ds. M.J. Chevallier, één der voormannen van het Reveil.

Nicolaas Chevalier (1661-1720) werd geboren in Sedan (Frankrijk). In 1685, na de herroeping van het Edict van Nantes, vestigde de protestantse Chevalier zich in Amsterdam. Hij woonde van 1703 tot 1717 in Utrecht, waar hij aan de Kromme Nieuwegracht een ‘Chambre de raretez de la ville d’Utrecht’ inrichtte, die veel bezoekers trok uit binnnen- en buitenland. De vroedschap besloot op 21 november 1712, uit vrees voor brandgevaar dat Chevalier zijn ‘rariteytkamer’uit het Gregoriuskerkje moest verhuizen. Nicolaas Chevalier overleed in oktober 1720 en werd begraven in Amsterdam.

Prof. Paulus Chevallier (Amsterdam, 1722 – Groningen, 1796) studeerde theologie in Leiden en was o.a. predikant in Groningen, waar hij in 1752 werd benoemd tot hoogleraar in de theologie. Hij stond bekend als een gematigd Voetiaan en was sympathisant van de patriotten. Paulus Chevallier bezat een belangrijke bibliotheek en liet een grote brievenverzameling na van aan hem gerichte brieven, o.a. van Ahasverus van den Berg, Petrus Camper, Ewald Hollebeek en Herman Muntinghe.

Prof. Petrus (Pierre) Chevallier (Groningen, 1760 – Amsterdam, 1825) was een overtuigd patriot. Hij was o.a. predikant bij de Waalse gemeenten in Naarden en Amsterdam en een van de leermeesters van Lodewijk Napoleon. Van dit laatste feit bevinden er zich ook enige sporen in het archief (Portefeuille VIII, 27). Petrus Chevallier onderhield betrekkingen met een keur aan vooraanstaande personen, waaronder Hieronymus van Alphen, Seb. Rau, Jacob van Lennep, Willem Bilderdijk en Isaac da Costa. Verder zijn er brieven van o.a. Gisbert Bonnet en Rhijnvis Feith.

Pierre Frederic Henri Chevallier (Harderwijk, 1795 – Djocjacarta, 1825) vocht aan de kant van de geallieerden in de slag bij Waterloo. Hiervan deed hij in levendige bewoordingen verslag aan zijn vader in veertien, gedeeltelijk uitgegeven brieven (zie Portefeuille VIIIA, 3). In 1820 scheepte hij zich in voor Batavia. Van deze avontuurlijke reis bevindt zich een verslag in het archief (Portefeuille IX, 2). In 1822 werd hij benoemd tot waarnemend secretaris van Bantam en in 1823 tot Assistent-resident in Djocjacarta. In deze hoedanigheid stelde hij een opzienbarend rapport op over de wantoestanden onder de inlandse bevolking.

Mathile Jacques Chevallier (Amsterdam, 1802 – Ermelo, 1885) was levenslang bevriend met Isaac da Costa, van wie ruim 150 brieven in het archief aanwezig zijn (Portefeuille X-XIII). Hij was o.a. bibliothecaris van de Waalse Gemeente te Amsterdam en amanuensis van het Nederlands Bijbelgenootschap. Mathile Chevallier gaf veel bijbellezingen in den lande, onderhield contacten met de voormannen van Het Reveil (o.a. Bilderdijk) en speelde een rol in de ontstaansgeschiedenis van de Anti-Revolutionaire Partij. In het archief zijn brieven aanwezig van o.a. Nicolaas Beets, Guillaume Groen van Prinsterer, de Utrechtse familie Asch van Wijck en van Abraham Kuyper.

Zijn zoon Joan Wilhelm Chevallier (Amsterdam, 1845 – Driebergen, 1915) was aktief lid van de Anti-Revolutionaire kiesverenigingen. In zijn archief bevinden zich o.a. brieven van Abraham Kuyper en De Savornin Lohman; stukken betreffende de Zuid-Afrikaanse oorlog (1899-1902); en het bezoek van Paul Kruger aan Amsterdam in 1902. Joan Wilhelm Chevallier heeft het familiearchief bij elkaar gebracht en geordend. Ook heeft hij enkele stukken en brieven uit het archief gepubliceerd en van commentaar voorzien (zie Portefeuille XV, 9).