portret uit 1896 door J. Moegle uit Thun; portret (fotograaf Wegner en Mottu, ca. 1885)  (Het Utrechts Archief, Catalogusnummer 221161)

Willem Jan Roijaards van den Ham (1829-1897)

Mr. W.J. Roijaards (ook bekend als Royaards van den Ham) is geboren als Willem Jan Roijaards op 1 januari 1829 in Utrecht als zoon van Herman Johan Roijaards. Hij studeerde Romeins en hedendaags recht aan de Universiteit Utrecht waar hij in 1855 promoveerde op stellingen. Roijaards was advocaat van 1855-1867, lid van de gemeenteraad van Utrecht 1861-1897, wethouder van Openbare Werken 1865-1888, lid van de Provinciale Staten van Utrecht 1875-1889, lid van de Tweede Kamer 1888-1897 als liberaal, en had daarnaast vele andere bestuurlijke functies. Roijaards was heer van den Ham sinds 1857, van den Engh sinds 1868. Roijaards van den Ham overleed te Utrecht op 2 maart 1897. De Royaards van den Hamkade in Utrecht is naar hem genoemd.

Roijaards van den Ham was gehuwd met Jacoba Margaretha barones Taets van Amerongen. In 1883 werd het landgoed Oostbroek eigendom van Royaards.

Hij was een verwoed verzamelaar van boeken, handschriften, archivalia, schilderijen en munten. Zijn bibliotheek, in zijn woonhuis aan de Plompetorengracht 9 in Utrecht. was vermoedelijk de grootste particuliere bibliotheek van Nederland.  Al in zijn studententijd begon hij met het verzamelen van boeken over geschiedenis, pamfletten, handschriften en kaarten. Hij had vooral belangstelling voor de geschiedenis van de provincie en stad Utrecht. Niet alleen boeken maar ook tekeningen en prenten waren in zijn bibliotheek aanwezig. Ook goed vertegenwoordigd waren werken over staats- en rechtswetenschappen en theologie, liedboeken, getijdenboeken, heraldiek, zegelkunde, boekbanden, portretten en enkele etsen van Rembrandt. Hij stelde zijn bibliotheek open voor onderzoekers.

In 1892 schonk Roijaards van den Ham aan de Universiteitsbibliotheek een Delftse Bijbel uit 1477 (D fol 420 rariora).

In 1899 kreeg de Universiteitsbibliotheek Utrecht een buitengewone subsidie van f 2000,- voor aankopen op de veiling van Roijaards bij Beijers in 1899. Er konden toen 75 veilingnummers worden aangekocht, waaronder de incunabel van het Freeska Landriucht en het handschrift van Johannes de Beka: Croniken van den Stichte van Utrecht ende van Hollant (Hs. 1803 (Hs 8 C 33 [deel 2]). Op de auctie Royaards van den Ham kwamen enkele kostbare handschriften en bundels met zeldzame geschriften tevoorschijn afkomstig van Van Buchell en van Booth. Merendeels zijn ze in handen gekomen van een Amsterdamsche firma, die ze heeft gesloopt en de afzonderlijke stukken naar men zegt met grove winst, gedeeltelijk ook aan buitenlanders, heeft verkocht.

Na het overlijden van zijn vrouw in 1910 werd de kunstcollectie tezamen met boeken geveild bij veilinghuis Frederik Muller en Co.