Omslag van de catalogus van Koert van der Horst; Hs 439 (Rovenius)
Collegedictaten
De Universiteitsbibliotheek Utrecht bezit tegen de 3000 collegedictaten: aantekeningen die docenten maakten om college te geven, of notities die studenten maakten tijdens een college. De meeste uit de collectie hebben betrekking op onderwijs gegeven aan de Utrechtse universiteit, maar er zijn ook collegedictaten uit Leiden, Groningen, Amsterdam, Harderwijk, Leuven, Parijs en elders. Hieronder bevinden zich afschriften van de colleges van beroemde hoogleraren zoals Theodorus Beza (Genève, 1580), Justus Lipsius (Leiden, ca. 1583-1584), Jacobus Jansonius (Leuven, ca. 1594-1600), Franciscus Gomerus (Leiden, 1598-1602), Herman Boerhaave (Leiden, 1725-1730), Georg Wilhelm Friedrich Hegel (Berlijn, 1830-1831), Johan Rudolf Thorbecke (Leiden 1838-1841), Justus Liebig (Giessen, 1851-1852) en Jacobus Henricus van ’t Hoff (Amsterdam, 1886-1887).
Er zijn verschillende collegedictaten die geschreven werden door studenten die later zelf professor werden of bekendheid genoten, waaronder verschillende Utrechtse professoren, maar bijvoorbeeld ook vijftien collegedictaten van colleges te Leuven geschreven door de latere oudkatholieke aartsbisschop Philippus Rovenius (1573-1651), die in 1641 door de stad Utrecht in beslag waren genomen. Er zijn ook series collegedictaten geschreven door ‘gewone’ studenten, onder meer ruim 200 collegedictaten Geneeskunde (ca. 1910-1918) van Maria Horninge (1890-1960), een studente van Nederlands-Javaanse afkomst (Hs. 18 A 29-254); 44 collegedictaten Geneeskunde (ca. 1926-1931) van Theresia Sabina Carolina (Trees) Lavaleije (1906-1984), later arts; en 25 collegedictaten Farmacie (1938-1946) van Jacob Marinus Heyl (Jaap) van de Sande (1916-2001), later apotheker. Er zijn honderden collegedictaten van Diergeneeskunde en voorgangers, vanaf de oprichting van ’s Rijks Veeartsenijschool in 1821.
Het oudste collegedictaat stamt uit 1568-1569. Alle bijna 2000 collegedictaten in Koert van der Horst, Catalogus van de collectie collegedictaten van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek. Utrecht, 1994, zijn inmiddels in WorldCat gecatalogiseerd (zoek op “lecture notes” in combinatie met “UBU Hs”).
| Onderwerp: | wetenschappelijk onderwijs |
| Jaar uitgave: | 1568-20e eeuw |
| Omvang: | tegen de 3000 collegedictaten |
| Documentsoort: | handschrift: collegedicaten |
| Ontsluiting: | Koert van der Horst, Catalogus van de collectie collegedictaten van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek. Utrecht, 1994. |
| Algemene literatuur: | Handschriften en oude drukken van de Utrechtse Universiteitsbliotheek. Utrecht, 1984, 279-281. Johanna Roelevink, Gedicteerd verleden : het onderwijs in de algemene geschiedenis aan de Universiteit te Utrecht, 1735-1839. Amsterdam [etc.], 1986 (proefschrift Amsterdam V.U.). Joke Roelevink, “Het Babel van de geleerden. Latijn in het Nederlandse universitaire onderwijs van de achttiende en de negentiende eeuw“, in: Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1990, p. 33-41. Anja Franken, “Studenten schreven zich een ongeluk“, in: Het Parool 10 dec. 1994. Koert van der Horst, “De twee vroegste Series Lectionum van de Utrechtse Universiteit: 1656-1672”, in: Over beesten en boeken : opstellen over de geschiedenis van de diergeneeskunde en de boekwetenschap. Koert van der Horst, Peter A. Koolmees, Adriaan Monna. Rotterdam, Erasmus Publishing, 1995. Koert van der Horst, “Collegedictaten als bron van kennis voor het universitaire onderwijs”, in: Studeren en promoveren in Utrecht. Door H.C. Teitler, P. van Hees, Utrecht, 1996. Armand Heijnen, “De professor dicteerde, ’tot aan zijn zalig levenseinde toe’ : Utrechtse Universiteitsbibliotheek brengt oude collegedictaten in kaart”, in: Utrechts Universiteitsblad 26, nr. 18 (12 jan. 1995) |
| Opmerkingen: | |
| Groei: | incidenteel |
| Overige informatie: | schenkingen; aankoop (o.a. in 1895-1896) |