portret uit 1721 toegeschreven aan Jan Maurits Quinkhard, Universiteitsmuseum Utrecht (bruikleen van de Universiteitsbibliotheek sinds 1956)

Johann Conrad Barchusen (1666-1723)

Johann Conrad Barchusen werd geboren op 16 maart 1666 te Horn, in het graafschap Lippe (Duitsland). Hij werd opgeleid tot apothekersgezel. In 1698 promoveerde hij te Utrecht, waarna hij benoemd werd tot lector in dezelfde stad. Vijf jaar later, in 1703, werd hij aangesteld als buitengewoon hoogleraar scheikunde. Hij overleed te Utrecht op 2 oktober 1723.

Barchusen wordt wel beschouwd als de eerste hoogleraar die de scheikunde een aparte plaats als zelfstandige wetenschap binnen het universitaire onderwijs heeft gegeven. Behalve scheikunde rekende Barchusen ook botanie, natuur- en sterrenkunde tot zijn aandachtsgebieden. In zijn testament van 4 november 1722 bepaalde hij dat zijn botanische boeken, die deels van eigenhandige aantekeningen waren voorzien, en alle overige werken op het terrein van de ‘Historia rerum naturalium’ (natuurlijke historie), voor zover deze in de Bibliotheek van de Hogeschool ontbraken, in deze collectie opgenomen moesten worden.
Na het overlijden van Barchusen in 1723 werden 165 werken door de vroedschap in ontvangst genomen, het ‘Legatum Berkhusianum’, alsmede een portret van de schenker, dat nog steeds deel uitmaakt van het Utrechtse universitaire bibliotheekbezit.

In 2001 werden tijdens restauratiewerkzaamheden de resten aangetroffen van het eerste chemisch laboratorium in Utrecht. Dit werd rond 1695 in bolwerk Sonnenborgh gevestigd en stond onder leiding van Barchusen.