deel van de tijdschriftencollectie; Codex Lassus

Bibliotheek van de Nederlandse Sint-Gregoriusvereniging

De Nederlandse Sint-Gregoriusvereniging (NSGV) heeft als doel de bevordering van de liturgische muziek in de Rooms-Katholieke kerk. Zij doet dit door het organiseren van diverse activiteiten, waaronder cursussen voor voorgangers, cantors, dirigenten, organisten en koorleden. De NSGV bestaat uit één landelijke vereniging, waarvan het landelijk bureau zetelt in Amersfoort. Verder zijn er zeven afdelingen, één voor elk bisdom van de Nederlandse Kerkprovincie. Alle leden van koren van katholieke kerken zijn krachtens een bisschoppelijk besluit automatisch lid van de NSGV.

De geschiedenis van de NSGV gaat terug tot het jaar 1874, toen J.J. Graaf, secretaris van de bisschop van Haarlem, de plaatselijke Haarlemse vereniging oprichtte. Als patroon werd paus Gregorius I (de Grote) gekozen, naar wie ook het gregoriaans is genoemd. In 1876 ging een landelijk tijdschrift van start, aanvankelijk onder de titel Sint Gregorius-blad en vanaf 1960: Gregoriusblad. Daarna werd de landelijke vereniging opgericht, die in 1878 werd goedgekeurd door de Nederlandse bisschoppen.

Na een pleidooi door A.J.W. Brugman voor de oprichting van een bibliotheek van de Sint-Gregoriusvereniging (Sint Gregorius-blad 28, no. 9 (1903)), nam het bestuur van de vereniging dit voorstel over (Sint Gregorius-blad 29, no. 8-9 (1904)). Al in 1910 en 1915 verschenen er catalogi voor respectievelijk boekwerken en bladmuziek. Daarna is de collectie blijven groeien.

In 1970 kreeg het Instituut voor Muziekwetenschap de bibliotheekcollectie in bruikleen. Daarna verhuisde de collectie naar de Hogeschool voor de Kunsten. In 1997 werd de collectie in permanente bruikleen overgedragen aan de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Tegenwoordig is deze collectie ondergebracht in de Universiteitsbibliotheek locatie Utrecht Science Park.

Topstukken uit de collectie zijn de Codex Lassus uit ca. 1580-1590, met vier werken van Orlandus Lassus (1532-1594), en Handschrift B113 (16 H 34), uit ca. 1500, met één- en meerstemmige gezangen die merendeels afkomstig zijn uit de kring van de Moderne Devotie. Ook omvat de bibliotheek Nederlandse liturgische gezangboeken (o.a. Gradualia en Antiphonaria) uit de zeventiende en achttiende eeuw van uitgeversals Stichter en Van Tetroode.Deze geven een unieke blik in de zangpraktijk van de schuilkerken.

Daarnaast is er veel materiaal met betrekking tot de actuele kerkmuzikale kwesties van de negentiende eeuw. Voorbeelden zijn het Graduel rémo-cambrésien, een belangrijke voorloper van de gerestaureerde zangboeken van Solesmes, en het Graduale van Michael Hermesdorff (Trier), vergelijkbaar met het Graduel rémo-cambrésien maar voortkomend uit het Duitse Caecilianisme.

Ook is er een grote collectie neo-Palestrijnse koormuziek. De collectie binnen- en buitenlandse kerkmuzikale tijdschriften uit de negentiende en twintigste eeuw is uniek in Nederland en weerspiegelt zeer goed de geest van die tijd.

In 2018 is een deel van de collectie bladmuziek van het Katholiek Documentatie Centrum te Nijmegen overgebracht naar de St. Gregoriusbibliotheek.