Kerkorgelfabriek Ypma te Alkmaar in 1909 (bron: Elsinga, J. / collectie Regionaal Archief Alkmaar / RAA-DMGA-00907); advertentie

Ypma Archief

De orgelbouwers Ypma (Bolsward/Alkmaar) zijn gedurende een betrekkelijk korte periode actief geweest (ca. 1835-1902). De oprichter van het bedrijf, Dirk Sjoerds Ypma (1813-1854) leerde het vak bij de Friese orgelmaker Willem van Gruisen (1788-1843), die op zijn beurt stamde uit de Noordduitse orgeltraditie van de achttiende eeuw: zijn vader Albert van Gruisen (ca. 1741-1824) was een leerling van de uit Hamburg afkomstige Albert Anthoni Hinsz (1704-1785).

De Ypma’s waren katholiek en hebben vooral gebouwd in de nieuwe R.K. kerken die na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie (1853) overal in Noord- en Zuid-Holland verrezen. Zij hielden ambachtelijke tradities hoog en stonden daarnaast sterk onder invloed van de Franse orgelbouwer Aristide Cavaillé-Coll. Het klankkarakter van hun orgels wordt bepaald door hun functie in de katholieke liturgie. Slechts één generatie van de familie Ypma (Dirk Sjoerds en zijn broers Lodewijk Sjoerds en Dirk) is in de orgelbouw werkzaam geweest. In 1902 werd het bedrijf overgenomen door Jos. Vermeulen (1876-1946), die afkomstig was uit de orgelbouwersfamilie Vermeulen te Weert. De firmanaam Ypma werd enige tijd later vervangen door de aanduiding Jos. Vermeulen, Alkmaar. De bekende Amsterdamse pianohandel Ypma is ook gerelateerd aan de familie: dit bedrijf werd in 1868 gesticht door Petrus Ypma (1840-1913), de zoon van Dirk Sjoerds Ypma.

Het archief van de orgelbouwers Ypma is in het bezit van de familie Vermeulen te Alkmaar. Een belangrijk deel ervan is in fotocopie in het Utrechts Orgelarchief aanwezig.