tekening van Nieuwlicht door Jacobus Stellingwerf uit ca. 1725 naar een onbekend ouder voorbeeld uit ca. 1600; Nicolaus de Lyra. Postilla in Prophetas. Hs 252, fol 43v

Het Kartuizerklooster Nieuwlicht werd omstreeks 1392 gesticht bij de rivier de Vecht, ten noorden van Utrecht. Het klooster heette officieel ‘De kartuize van het Nieuwe licht van St. Salvator in Bloemendaal buiten de stad Utrecht’, veelal afgekort tot ‘Nieuwlicht’ (Nova Lux) of ‘De Kartuizers’.
Binnen de kloostermuren hadden de kartuizers van Nieuwlicht twee essentiële taken. Allereerst was dat de kopieerarbeid van manuscripten in het scriptorium en in samenhang daarmee de opbouw van een bibliotheek. Dat speelde vooral in de periode van 1440 tot 1520. Een andere belangrijke activiteit van de kartuizers vormde de ontginning van hun kloostergoederen.
In 1580 werden de resterende monniken op alimentatie gezet. In 1593 waren de laatste monniken verhuisd. De inboedel van het kartuizerklooster Nieuwlicht heeft tijdens de Opstand en de invoering van de Reformatie nauwelijks van plundering te lijden gehad. Al eerder echter, op zijn laatst in 1580 toen de kartuizers hun klooster definitief hadden moeten verlaten en naar Utrecht of elders waren getrokken, hadden zij twee kisten vol archief binnen de muren van de stad ondergebracht.
Later werden stukken uit één van de kisten op aanwijzing van een uitgetreden kartuizer broeder uit Vught bij Den Bosch overgedragen aan de Staten van Utrecht, die er in 1611 een inventaris van lieten maken. De tweede kist, die archiefstukken zonder directe administratieve of gevoelige juridische waarde bevatte, werd door de laatste monniken opgeslagen in hun woning aan de Mariaplaats te Utrecht. Ook van deze stukken lieten de Staten van Utrecht in 1611 een inventaris maken. Het meest essentiële boek uit het hele archief echter, het cartularium of register met alle rechtstitels, bewijsstukken en oude rechten, verhuisde met de monniken die Utrecht verlieten, mee naar de kartuize te Antwerpen.