Bibliotheken van de Utrechtse kapittels / Domein-Archief
De collectie ‘Bibliotheken van de Utrechtse kapittels’ bevat de resterende boeken uit de vijf kapittels van Utrecht: het kapittel van St. Jan, het kapittel van St. Marie, het kapittel van St. Maarten (het Domkapittel), het kapittel van St. Pieter en het kapittel van St. Salvator.
De collecties van kapittelbibliotheken waren veel breder samengesteld dan die van kloosterbibliotheken. Tot op zekere hoogte waren de kapittelbibliotheken voor het publiek toegankelijk. Om diefstal te voorkomen waren de boeken geketend aan een lessenaar.
Nadat Utrecht voor de Hervorming had gekozen, werd de kapittels verzocht hun boeken af te staan aan de stadsbibliotheek. Op het Janskapittel na, ging geen van de kapittels hierop in. Na de opheffing van de kapittels in 1811 werden de daar aangetroffen boeken ondergebracht in het Domein-Archief. Het grootste gedeelte hiervan werd in 1844 overgedragen aan de Universiteitsbibliotheek. De akte van overdracht werd gedateerd op 31 december 1843. In het Domein-Archief werden de boeken niet zorgvuldig bewaard: vele zijn hierdoor beschadigd of verloren geraakt.
| Onderwerp: | middeleeuwen, bibliotheken, geschiedenis, codicologie, Utrecht, vroegmoderne tijd |
| Jaar uitgave: | ca. 1100-1667 |
| Omvang: | St. Jan: 2 hss, ca. 170 drukken; St. Marie: 45 hss, ca. 90 drukken; St. Maarten: 11 hss, ca. 20 drukken; St. Pieter: 2 hss, ca. 7 drukken; St. Salvator: 5 hss, 1 band met twee drukken |
| Documentsoort: | handschriften, incunabelen, vroege drukken, handschriftfragmenten, maculatuur |
| Ontsluiting: | grotendeels ontsloten via WorldCat op de provenances: – Domein-archief (Utrecht) – Kapittel van Oud-Munster (Utrecht) – Kapittel van S. Maarten (van de Dom) (Utrecht) – Kapittel van St. Jan (Utrecht) – Kapittel van St. Pieter (Utrecht) – Kapittel van Ste. Marie (Utrecht) Titellijst: J.F. van Someren, De Utrechtsche Universiteitsbibliotheek : haar geschiedenis en kunstschatten voor 1800. Utrecht, Oosthoek, 1909, p. 86-101. Bart Jaski, “Boeken zoeken in de Mariakerk”, in: Tijdschrift Oud-Utrecht 93 (2020) 3, p. 4-7 |
| Algemene literatuur: | Handschriften en Oude Drukken van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek. Utrecht, 1984, 126-178. W.J.A. Visser, “De bibliotheek van het Kapittel van Oudmunster in de 16e eeuw”, in: Archief voor de geschiedenis van het Aartsbisdom Utrecht : bijdragen, 58 (1934) 177-181. P[ierre] P[esch], “Incunabelen”, in: Handschriften en oude drukken van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek. Utrecht, Universiteitsbibliotheek, 1984, p. 324. E.N. Palmboom, Het kapittel van Sint Jan te Utrecht: een onderzoek naar verwerving, beheer en administratie van het oudste goederenbezit (elfde-veertiende eeuw). Hilversum, Verloren, 1995. Jan Kuys, Repertorium van collegiale kapittels in het middeleeuwse bisdom Utrecht. Hilversum, Verloren, 2014. – (Middeleeuwse Studies en Bronnen ; 148). Bram van den Hoven van Genderen, De heren van de kerk : de kanunniken van Oudmunster te Utrecht in de late middeleeuwen. – Derde druk – Zutphen, Walburg Pers, 2015. E. Vrie De gebruikssporen in de twaalfde-eeuwse collectarius van Sint-Marie. Utrecht, Faculty of Humanities, 2015. (Master thesis Utrecht). Kaj van Vliet, In kringen van kanunniken : munsters en kapittels in het bisdom Utrecht 695-1227. – 2e verbeterde druk – Zutphen, Walburg Pers, 2015. Bart Jaski, Marco Mostert en Kaj van Vliet (red.), Perkament in stukken : teruggevonden middeleeuwse handschriftfragmenten. Hilversum, Verloren, 2018. – (Middeleeuwse Studies en Bronnen ; 171). Gebruikssporen in een twaalfde-eeuwse collectarius (webpagina Universiteitsbibiotheek Utrecht Bijzondere Collecties) (archive.org) ‘Pontificale’ van Sinte Marie : een schitterend mysterie (webpagina Universiteitsbibliotheek Utrecht Bijzondere Collecties (archive.org) Sint Maarten, Sint Maarten ((webpagina Universiteitsbibiotheek Utrecht Bijzondere Collecties) (archive.org) Het Utrechts Archief: St. Jan, St. Maarten, St. Marie, St. Pieter, St. Salvator Wikipedia: St. Jan, St. Maarten, St. Marie, St. Pieter, St. Salvator Collectie Bibliotheken van Utrechtse kloosters en kapittels Collectie Bibliotheek van de Paulusabdij Collectie Bibliotheek van het Regulierenklooster Collectie Bibliotheek van het Kartuizerklooster Nieuwlicht Pontificale van Sinte Marie (Wikipedia) |
| Opmerkingen: | samen met de collecties Bibliotheek van de Paulusabdij, Bibliotheek van het Regulierenklooster en Bibliotheek van het Kartuizerklooster Nieuwlicht vormt de collectie Bibliotheken van Utrechtse kapittels de collectie Bibliotheken van Utrechtse kloosters en kapittels |
| Groei: | afgesloten |
| Overige informatie: | in 1844 officieel overgedragen aan de Universiteitsbibliotheek. De collectie van het kapittel van St. Marie bevat de beroemde zesdelige Zwolse Bijbel. Zes handschriften uit het kapittel van St. Pieter zijn ondergebracht in het Utrechts Archief. |