Portret uit 1927 door Louis Goudman (Collectie Universiteit Utrecht); rechts: fotografen onbekend.

Hendrik Zwaardemaker (1857-1930)

Hendrik Zwaardemaker Czn. werd op 10 mei 1857 in Haarlem geboren als zoon van een uitgever-boekhandelaar. Hij studeerde in Amsterdam medicijnen, waar hij ook in 1883 promoveerde op het proefschrift Over ischaemie van den hartwand. Van 1882 tot 1886 was Zwaardemaker officier van gezondheid bij de militair-geneeskundige dienst van de landmacht. In die periode specialiseerde hij zich in de keel-, neus- en oorheelkunde. Van 1886-1888 was Zwaardemaker leraar physiologie aan ’s Rijks Veeartsenijschool te  Utrecht. In 1897 werd hij benoemd tot hoogleraar in de fysiologie aan de Universiteit Utrecht. Die functie bekleedde Zwaardemaker tot zijn emeritaat in 1927. Van 1909 tot 1910 was hij rector magnificus van de Utrechtse Universiteit. Zwaardemaker deed onderzoek naar de reuk- en smaakzin. Hij vulde de reukstoffenindeling van Linnaeus aan en ontwikkelde de eerste olfactometer, een meetinstrument voor geurstoffen. Daarnaast schreef hij In 1928 het Leerboek der phonetiek, dat tientallen jaren het handboek voor de fonetiek bleef. Hij hield zich tevens bezig met de aanpassing van de toen nog primitieve hoorapparaten voor doven. Hij kan daarom met recht de zintuigenspecialist van Nederland worden genoemd. Hendrik Zwaardemaker stierf op 19 september 1930 in Utrecht.

Op 13 december 1896 kreeg Zwaardemaker de eerste Tilanusmedaille  uitgereikt. Verschillende werken zijn van zijn hand verschenen, waaronder in het bijzonder genoemd moeten worden zijn Physiologie des Geruchs, Leerboek der physiologie en in samenwerking met Burger het Leerboek der Oorheelkunde. Naar hem is een straat vernoemd in Utrecht.

Prof. Zwaardemaker schonk in de jaren 1914/15 en 1915/1916 boeken aan de Universiteitsbibliotheek Utrecht.

In 1969 ontving de Universiteitsbibliotheek de collectie Zwaardemaker van het Universiteitsmuseum. (vermoedelijk gaat het om eerdergenoemde schenking).