portret van Aernout van Buchel uit 1614 (prent van Crispijn de Passe); Theater The Swan in Londen (folio 132r in Arnoldus Buchelius’ Adversaria, Hs. 842); portret door Paulus Moreelse uit 1610 (Centraal Museum)
Aernout van Buchel (1565-1641)
Aernout van Buchel (Utrecht, 1565-Utrecht, 15 juli 1641), in het Latijn Arnoldus Buchelius, was een Nederlands oudheidkundige en humanist, gespecialiseerd in genealogie en heraldiek. Van Buchel was een buitenechtelijk kind van een kanunnik van het Sint-Pieterkapittel in Utrecht. Hij studeerde korte tijd in Leiden, en in 1585 zette hij zijn studies in Frankrijk voort. Daar kwam hij in contact met onderzoekers die gefascineerd waren door Romeinse ruïnes, inscripties en handschriften. Daarop vertrok hij naar Rome, waar hij allerlei wetenswaardigheden verzamelde. In 1588 keerde hij terug naar Utrecht. Aangezet door de sloop en vernielingen van gebouwen en kunstwerken na de Reformatie, begon hij in tekst en tekeningen bedreigde opschriften, grafzerken, wapenborden en andere opmerkelijke zaken vast te leggen. Hij stelde een aantal manuscripten samen die van onschatbare waarde zijn voor het onderzoek naar verdwenen gebouwen en inventarissen. Van Buchel heeft tijdens zijn leven nauwelijks iets gepubliceerd. Zijn boek over de bisschoppen van Utrecht, postuum uitgegeven, geldt nog steeds als een standaardwerk. Tijdens zijn leven was hij een gerespecteerd geleerde.
| Onderwerp: | genealogie, geleerdengeschiedenis, Nederlandse geschiedenis, oudheidkunde van Utrecht, archeologie, schilders |
| Jaar uitgave: | handschrift: 15e eeuw-1639; gedrukt werk: 1470-1639 |
| Omvang: | handschrift: ca. 3 meter (ca. 50 hss); gedrukte werken: ca. 250 titels |
| Documentsoort: | handschrift: brieven, genealogische aantekeningen, reisdagboek, gedichten, uittreksels van archief- en andere stukken |
| Ontsluiting: | INVENTARIS van de handschriften van Buchelius in de Universiteitsbibliotheek Utrecht en elders (versie 3-10-2023) INVENTORY of the manuscripts of Buchelius in the University Library of Utrecht and elsewhere (version 3-10-2023) ‘Diarium van Arend van Buchell‘ uitgegeven door G.B. en L.A. van Langeraad. Amsterdam, Müller, 1907 (Werken uitgegeven door het Historisch Genootschap te Utrecht, Serie III. No. 21).
Vrijwel alle handschriften van Aernout van Buchel in de UB Utrecht zijn gedigitaliseerd.
|
| Algemene literatuur: | ‘Het Utrechtse tuchthuis in het begin der zeventiende eeuw. Aanteekeningen gemaakt door mr. Arent van Buchell, regent van het Utrechtse tuchthuis, loopende van 1616-1633’,(ed. J. Domela Nieuwenhuis), in: Tijdschrift voor Strafrecht 14 (1901) 147-166. Gerritsen, Johan, ‘The Swan theatre drawing. A review’, in: Folio. Tijdschrift van het Shakespeare-Genootschap van Nederland en Vlaanderen 2 (1995), p. 34-38. Hendrix, Harald, ‘Epigraphy and blurring senses of the past in Early Modern travelling men of letters: the case of Arnoldus Buchelius‘, in: Karl A.E. Enenkel & Konrad A. Ottenheym (ed.), The quest for an appropriate past in literature, art and architecture (Leiden, 2019) 383-396. Horst, K. van der, et al., Handschriften en oude drukken van de Utrechtse Universiteitsbibliotheek (Utrecht, 1984), p. 274-279. Jong, Jan L. de, ‘Bezoekers van de eeuwige stad: kennis, gidsen en beschrijvingen van Rome in de vroeg moderne tijd’, Amore Romae 14/15 (2011-12), p. 7-31. Jong, J.L. de & S. Kemper, ‘Historiam hanc diu quaesitam invenire non potui. Aernout van Buchel bij de Engelenburcht en op het Capitool’, in: M. van Egmond, B. Jaski & H. Mulder (ed.), Bijzonder onderzoek. Een ontdekkingsreis door de bijzondere collecties van de Universiteitsbibliotheek Utrecht (Utrecht, 2009), p. 48-55. Keussen, H. (vert.), ‘Die drei Reisen des Utrechters Arnoldus Buchelius nach Deutschland, insbesondere sein Kölner Aufenthalt’, Annalen des historischen Vereins für den Niederrhein 84 (1907), p. 1-102 ; 85 (1908), p. 43-90. Sandra Langereis, Geschiedenis als ambacht. Oudheidkunde in de Gouden Eeuw: Arnoldus Buchelius en Petrus Scriverius, (Hilversum, Verloren, 2001. Das Berliner Album amicorum von Aernout van Buchell $b Kunstbibliothek Staatliche Museen Preussischer Kunstbesitz, Berlin, Lipperheidesche Kostümbibliothek, Lipp. O Z3 (mit Einleitung, Transkribierung, Übersetzung und Erklärungen Gisela Gerritsen-Geywitz, Kees Smit). Utrecht, 2017. Muller, S., “Arnoldus Buchelius, Traiecti Batavorum descriptio”, in: Bijdragen en mededeelingen van het Historisch Genootschap, (gevestigd te Utrecht) 27 (1906) 131-268. Pollmann, J., Religious choice in the Dutch Republic. The reformation of Arnoldus Buchelius (1565-1641) (Manchester, 1999); Nederlandse vertaling: Een andere weg naar God. De reformatie van Arnoldus Buchelius (1565-1641) (Amsterdam, 2000). Els van Mourik, “De handschriftgenealogieën van Aernout van Buchel”, in: Ons Voorgeslacht 76 (2021), p. 421-425.
Philip van Dael, “De provenance van de manuscripten van Van Buchel (1565-1641) en Booth (1605-1678)”, in: Ons Voorgeslacht 77 (2022), p. 177-184. J.F. van Someren, “Bucheliana“, in: Het Boek 7 (1918) [241]-259. Th. Vignau-Wilberg,”Die Alba Amicorum des Arnoldus Buchellius“, in: Wallraf-Richartz-Jahrbuch 55 (1994) 239-268. Diarium] 0-ca. 1630 (webpagina van Utrechtse Kronieken) |
| Opmerkingen: | de Universiteitsbibliotheek Utrecht bezit ook een grote collectie gedrukte werken afkomstig van Huybert van Buchell (1565-1641), een oom van Aernout van Buchel. Zie hiervoor het lemma “Collectie Van Buchell“ |
| Groei: | afgesloten |
| Overige informatie: | de bibliotheek van Van Buchel werd een jaar na zijn overlijden geveild. Een groot deel van zijn handschriften is terecht gekomen in het Utrechts Archief. Een deel is echter vandaar overgedragen aan de Universiteitsbibliotheek Utrecht. De collectie is in later tijd nog aangevuld door aankopen op de veiling Smissaert (1906) en schenkingen door de weduwe Jacob Anne Grothe (overleden 1899) |
